I. Giới thiệu: Nghịch lý của Sự Dư thừa Hiện đại

Cuộc sống đương đại được đánh dấu bởi một nghịch lý sâu sắc: chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên với khả năng tiếp cận thông tin, tài nguyên và cơ hội nhiều chưa từng thấy, nhưng đồng thời lại phải đối mặt với cảm giác quá tải, thiếu thốn thời gian và suy giảm khả năng tập trung một cách phổ biến. Đây chính là “nghịch lý của sự dư thừa”, một trạng thái mâu thuẫn định hình trải nghiệm sống của con người trong thế kỷ 21.

Bối cảnh của nghịch lý này được tạo nên bởi những động lực mạnh mẽ như sự tiến bộ vượt bậc của công nghệ kỹ thuật số ¹, quá trình toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng ³, và sự chuyển dịch cơ cấu xã hội sang nền kinh tế dựa trên thông tin.¹ Sự bùng nổ thông tin không phải là một hiện tượng hoàn toàn mới; những lo ngại về tình trạng thông tin quá mức đã xuất hiện từ nhiều thập kỷ trước kỷ nguyên số.⁵ Tuy nhiên, quy mô và tốc độ của dòng chảy thông tin hiện nay đã đạt đến mức độ chưa từng có, đặt ra những thách thức mới và phức tạp hơn.

Mục tiêu của báo cáo này là phân tích một cách phê bình nghịch lý nói trên. Báo cáo sẽ đi sâu vào bản chất của sự dư thừa và khan hiếm trong thời đại hiện đại, đánh giá những tác động sâu sắc của chúng lên năng suất lao động, các mối quan hệ giữa người với người và sức khỏe tâm lý. Đồng thời, báo cáo cũng sẽ khám phá các chiến lược đối phó tiềm năng, xem xét các góc nhìn phản biện và cuối cùng, phản ánh về thách thức trong việc điều hướng bối cảnh phức tạp này.

Để đạt được mục tiêu trên, báo cáo sẽ được cấu trúc theo các phần chính: định nghĩa và phân tích khái niệm “thời đại dư thừa” đối lập với “thời đại khan hiếm”; đánh giá tác động của quá tải thông tin và sự phân tâm lên hiệu quả công việc; khám phá ảnh hưởng của công cụ giao tiếp kỹ thuật số đến kết nối xã hội; nghiên cứu các hệ lụy tâm lý; tổng hợp các giải pháp tiềm năng; xem xét các khía cạnh đa chiều và phản biện; và cuối cùng là đưa ra kết luận tổng hợp về nghịch lý này và tầm quan trọng của việc giành lại quyền kiểm soát thời gian và sự chú ý.

II. Định Nghĩa “Thời Đại Dư Thừa” và “Thời Đại Khan Hiếm”

A. Bản Chất Của Sự Dư Thừa

• Bùng Nổ Thông Tin: Đặc trưng nổi bật nhất của thời đại hiện nay là sự gia tăng theo cấp số nhân của dữ liệu và thông tin, được thúc đẩy bởi công nghệ kỹ thuật số và Internet.¹ Quy mô của sự tăng trưởng này là khổng lồ; vào năm 2002, ước tính có khoảng 5 exabyte thông tin mới được tạo ra, và chỉ mười năm sau, con số này đã tăng lên 2.5 exabyte mỗi ngày.⁵ Đến năm 2010, lượng thông tin con người tạo ra trong hai ngày đã tương đương với toàn bộ thông tin được tạo ra từ thuở sơ khai đến năm 2003.⁷ Sự dễ dàng trong việc tạo ra, sao chép và truyền bá thông tin ⁷ cùng với sự chuyển đổi qua các thời đại công nghệ khác nhau ⁴ đã góp phần tạo nên biển thông tin mênh mông này.
• Sự Gia Tăng Tài Nguyên và Lựa Chọn: Sự dư thừa không chỉ giới hạn ở thông tin. Người tiêu dùng ngày nay đối mặt với vô số lựa chọn về hàng hóa, dịch vụ, các hình thức giải trí và phong cách sống.⁵ Hiện tượng này thể hiện rõ ràng ngay cả trong không gian vật lý, ví dụ như sự đa dạng sản phẩm tại các siêu thị hiện đại so với vài thập kỷ trước.⁵
• Kết Nối Liên Tục: Thời đại này cũng chứng kiến sự bùng nổ của các công cụ giao tiếp kỹ thuật số và mạng xã hội, mang đến khả năng kết nối liên tục với người khác trên toàn cầu.⁹

B. Sự Đối Lập: Khan Hiếm Giữa Lòng Đầy Đủ

• Thời Gian Hữu Hạn: Đối lập với sự dư thừa về thông tin và lựa chọn là sự khan hiếm cố hữu của thời gian. Thời gian là một nguồn lực hữu hạn không thể tái tạo.¹³ Điều đáng chú ý là cảm giác thiếu thời gian, hay “nạn đói thời gian” (time famine) ¹⁴, thường là một trạng thái tâm lý không hoàn toàn tương ứng với số giờ thực tế có sẵn.¹³ Cảm giác này đã trở nên phổ biến trong xã hội hiện đại, với nhiều người cảm thấy họ không có đủ thời gian để làm những điều mình muốn hoặc cần làm.¹³
• Nguồn Lực Nhận Thức Có Hạn: Con người có khả năng chú ý và dung lượng bộ nhớ làm việc (working memory) giới hạn.¹⁷ Lý thuyết Tải trọng Nhận thức (Cognitive Load Theory) cho thấy bộ nhớ làm việc chỉ có thể xử lý hiệu quả khoảng 7 ± 2 đơn vị thông tin cùng lúc.²⁰ Khi lượng thông tin đầu vào vượt quá khả năng xử lý này, tình trạng quá tải nhận thức sẽ xảy ra.³ Một bộ óc tỉnh táo chỉ có thể chú ý đến khoảng ba hoặc bốn điều cùng một lúc; vượt quá giới hạn này sẽ dẫn đến suy giảm khả năng phán đoán và mất tập trung.¹⁷
• Nền Kinh Tế Chú Ý (Attention Economy): Herbert Simon, nhà kinh tế học đoạt giải Nobel, đã sớm nhận ra rằng “sự giàu có về thông tin tạo ra sự nghèo nàn về chú ý”.⁶ Khái niệm Nền Kinh tế Chú Ý mô tả một hệ thống trong đó sự chú ý của con người được xem như một loại hàng hóa khan hiếm và được khai thác, chủ yếu thông qua quảng cáo.⁶ Các nền tảng công nghệ, đặc biệt là mạng xã hội, được thiết kế với mục tiêu tối đa hóa thời gian và sự chú ý của người dùng.¹⁸ Chúng sử dụng các thuật toán phức tạp và kỹ thuật thuyết phục (như thông báo, luồng nội dung cá nhân hóa) để phân tích hành vi người dùng và giữ chân họ càng lâu càng tốt, nhằm bán sự chú ý đó cho các nhà quảng cáo.¹⁸

C. Hệ Quả và Liên Kết

Sự đối lập giữa dư thừa và khan hiếm tạo ra một môi trường đầy thách thức. Sự khan hiếm ở đây vừa mang tính khách quan (thời gian hữu hạn, giới hạn nhận thức) vừa mang tính chủ quan, được khuếch đại bởi chính sự dư thừa. Cảm giác thiếu thời gian và quá tải không chỉ đơn thuần là hệ quả của lịch trình bận rộn, mà còn bị thúc đẩy bởi dòng chảy thông tin và lựa chọn không ngừng nghỉ, liên tục nhắc nhở chúng ta về khoảng cách giữa những gì có sẵn và khả năng xử lý của bản thân.³

Một điều nghịch lý là sự gia tăng của cải và cơ hội (các hình thức của sự dư thừa) lại có xu hướng làm tăng giá trị cảm nhận về thời gian, khiến con người cảm thấy áp lực thời gian nhiều hơn chứ không phải ít đi. Theo lý thuyết hàng hóa, khi một nguồn lực được coi là khan hiếm, nó cũng được coi là có giá trị cao.¹⁴ Khi thời gian của chúng ta trở nên có giá trị hơn về mặt tài chính (ví dụ, mức lương theo giờ cao hơn), mỗi khoảnh khắc không được sử dụng “hiệu quả” có thể bị coi là một sự lãng phí lớn hơn, làm trầm trọng thêm cảm giác khan hiếm thời gian.¹⁴ Đây là một hiệu ứng tâm lý phản trực giác của sự dư thừa kinh tế đối với nhận thức về thời gian.

Hơn nữa, sự khan hiếm về chú ý không chỉ là một giới hạn tự nhiên của con người mà còn là một nguồn tài nguyên bị các tác nhân kinh tế tích cực cạnh tranh và khai thác. Nền kinh tế chú ý vận hành dựa trên việc thiết kế các hệ thống nhằm thu hút và giữ chân sự chú ý, thường góp phần vào cảm giác bị choáng ngợp và phân tâm.¹⁸ Việc các nền tảng cố tình “thiết kế” để thu hút sự chú ý đã biến giới hạn sinh học của con người thành một chiến trường lợi nhuận, qua đó làm trầm trọng thêm các vấn đề về quá tải và mất tập trung.

III. Cái Giá Của Sự Quá Tải: Tác Động Lên Công Việc và Năng Suất

A. Suy Giảm Nhận Thức

• Định Nghĩa Quá Tải Thông Tin: Tình trạng quá tải thông tin (information overload) xảy ra khi một cá nhân hoặc tổ chức nhận được nhiều thông tin hơn khả năng xử lý hiệu quả, dẫn đến những hậu quả tiêu cực.³ Nó được đặc trưng bởi sự dư thừa thông tin vượt quá ngưỡng xử lý ³ và được công nhận là một trong những yếu tố gây căng thẳng phổ biến nhất trong môi trường làm việc hiện đại.²⁰
• Ảnh Hưởng Đến Sự Tập Trung: Dòng thông tin liên tục, các thông báo kỹ thuật số và sự phân tâm thường xuyên làm phân mảnh sự chú ý, gây khó khăn cho việc duy trì sự tập trung sâu vào công việc.⁵ Việc chuyển đổi liên tục giữa các nhiệm vụ (multitasking) thực chất làm giảm năng suất và chất lượng công việc.²⁵
• Gánh Nặng Lên Bộ Nhớ Làm Việc: Quá tải thông tin đặt gánh nặng lên bộ nhớ làm việc vốn đã hạn chế, khiến việc lưu giữ, xử lý và kết nối các mẩu thông tin trở nên khó khăn hơn.¹⁹ Điều này cản trở khả năng hiểu sâu và tổng hợp kiến thức.

B. Suy Giảm Khả Năng Ra Quyết Định

• Mệt Mỏi Quyết Định và Tê Liệt Phân Tích: Việc phải đối mặt với quá nhiều thông tin và lựa chọn có thể dẫn đến tình trạng mệt mỏi khi phải ra quyết định (decision fatigue). Con người gặp khó khăn trong việc đánh giá các phương án, dẫn đến trì hoãn (tê liệt phân tích – analysis paralysis) hoặc đưa ra quyết định vội vàng, dựa trên các chiến lược đơn giản hóa quá mức.³ Mối quan hệ giữa lượng thông tin và chất lượng quyết định thường theo hình chữ U ngược: ban đầu, nhiều thông tin hơn giúp cải thiện quyết định, nhưng vượt qua một ngưỡng nhất định, nó lại gây hại.²⁰
• Giảm Chất Lượng Quyết Định: Bằng chứng thực nghiệm cho thấy tình trạng quá tải thông tin có thể dẫn đến khả năng phán đoán kém hơn và giảm độ chính xác trong việc ra quyết định.³

C. Giảm Năng Suất và Hiệu Suất

• Giảm Hiệu Quả: Sự chú ý bị phân mảnh, khó khăn trong việc ưu tiên công việc và sự chậm trễ trong việc ra quyết định dẫn đến giảm năng suất và hiệu quả tổng thể.⁵ Việc bỏ lỡ thời hạn và trì hoãn công việc là những hậu quả phổ biến.¹⁷
• Ảnh Hưởng Đến Chất Lượng Công Việc: Quá tải thông tin có thể làm tăng tỷ lệ mắc lỗi ²⁰, giảm khả năng sáng tạo (mặc dù áp lực thời gian vừa phải có thể thúc đẩy sự sáng tạo ²⁷, nhưng quá tải thường gây hại ²⁵), và dẫn đến chất lượng công việc thấp hơn do quá trình xử lý thông tin hời hợt.
• Kết Quả Nghiên Cứu: Các nghiên cứu đã chỉ ra mối tương quan nghịch giữa quá tải thông tin và sự hài lòng trong công việc ²⁰, đồng thời có mối tương quan thuận với căng thẳng và kiệt sức (burnout).²⁰ Quá tải thông tin cũng liên quan đến việc giảm hiệu suất làm việc, đặc biệt là khi có sự gián đoạn và ngắt quãng.²⁰ Đối với năng suất nghiên cứu, quá tải có thể gây khó khăn nhưng cũng có thể cải thiện khả năng đọc hiểu và lọc thông tin do bắt buộc phải lựa chọn.⁷

D. Liên Kết và Hệ Quả Sâu Xa

Tác động của quá tải thông tin không chỉ dừng lại ở việc làm chậm tiến độ công việc. Vấn đề cốt lõi nằm ở sự suy giảm các quy trình nhận thức nền tảng – sự tập trung, trí nhớ, khả năng đánh giá phê bình và ra quyết định – vốn là yếu tố thiết yếu cho công việc chất lượng cao.⁵ Điều này cho thấy các giải pháp không chỉ cần tập trung vào quản lý nhiệm vụ mà còn phải giải quyết các vấn đề về năng lực nhận thức và chiến lược xử lý thông tin.

Mối quan hệ giữa thông tin và năng suất mang tính nghịch lý. Trong khi thông tin là đầu vào quan trọng, quá nhiều thông tin, đặc biệt là thông tin không liên quan hoặc được trình bày kém, lại trở nên phản tác dụng.⁷ Mối quan hệ này tuân theo đường cong chữ U ngược ²⁰, nhấn mạnh rằng khả năng quản lý và lọc thông tin trở thành kỹ năng quan trọng sống còn để duy trì năng suất trong môi trường dư thừa thông tin.

Cuối cùng, cần nhận thức rằng quá tải thông tin không phải là vấn đề của riêng cá nhân hay công nghệ. Nó là một hiện tượng mang tính hệ thống, phát sinh từ sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố: đặc điểm cá nhân, thuộc tính của thông tin (khối lượng, độ phức tạp, định dạng ¹⁷), yêu cầu công việc, quy trình tổ chức và thiết kế công nghệ.²⁰ Do đó, các giải pháp hiệu quả cần được tiếp cận đa cấp độ, bao gồm thay đổi hành vi cá nhân, điều chỉnh thiết kế công việc và cải tiến công nghệ.²⁰

IV. Sự Rạn Nứt Kết Nối: Giao Tiếp Kỹ Thuật Số và Mối Quan Hệ Con Người

A. Bản Chất Thay Đổi Của Tương Tác

• Sự Phổ Biến Của Công Cụ Kỹ Thuật Số: Thời đại kỹ thuật số chứng kiến sự bùng nổ của mạng xã hội và các nền tảng giao tiếp, mang lại khả năng kết nối gần như tức thời và liên tục.⁹
• Số Lượng và Chất Lượng: Một điểm phân biệt quan trọng cần được nhấn mạnh: sự gia tăng về số lượng kết nối hoặc tương tác trực tuyến không nhất thiết đồng nghĩa với sự cải thiện về chất lượng của các mối quan hệ.¹² Các tương tác kỹ thuật số thường có xu hướng bề ngoài, thiếu chiều sâu cảm xúc.¹²
• Sự Thay Thế Tương Tác Trực Tiếp: Một mối lo ngại lớn là thời gian dành cho tương tác trực tuyến có thể lấn át và thay thế các hình thức giao tiếp trực tiếp (mặt đối mặt), vốn thường phong phú và nhiều sắc thái hơn.²⁹ Đây là cốt lõi của “giả thuyết thay thế” (displacement hypothesis).²⁹

B. Mạng Xã Hội: Con Dao Hai Lưỡi

• Lợi Ích Tiềm Năng: Không thể phủ nhận những mặt tích cực của mạng xã hội: duy trì các mối quan hệ xa, tìm kiếm cộng đồng hỗ trợ, thúc đẩy trao đổi văn hóa, tạo điều kiện học hỏi và thể hiện sự sáng tạo.¹¹ “Giả thuyết kích thích” (stimulation hypothesis) cho rằng các công cụ trực tuyến có thể được sử dụng để củng cố các mối quan hệ hiện có.²⁹
• Tác Động Tiêu Cực: Tuy nhiên, việc lạm dụng mạng xã hội có thể làm giảm tương tác trong thế giới thực ³², dẫn đến sự tham gia hời hợt (qua “lượt thích”, bình luận ngắn ¹²), và thúc đẩy sự so sánh xã hội, gây ra cảm giác tự ti, thua kém.⁹ Áp lực phải xây dựng và duy trì một hình ảnh cá nhân lý tưởng hóa, đôi khi không chân thực, cũng là một gánh nặng.²³

C. Sự Gia Tăng Của Cô Đơn và Cách Ly

• Nghịch Lý Cô Đơn: Một hiện tượng đáng chú ý là “nghịch lý cô đơn” (loneliness paradox) – cảm giác cô đơn gia tăng ngay cả khi số lượng kết nối trực tuyến rất lớn.¹² Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc sử dụng Internet/mạng xã hội có vấn đề và cảm giác cô đơn.²⁹
• Cơ Chế Hoạt Động: Có nhiều cơ chế tiềm ẩn giải thích hiện tượng này: tương tác trực tuyến không đáp ứng được nhu cầu sâu sắc về sự thân mật và đồng cảm ¹²; sự thay thế các mối quan hệ thực tế ²⁹; tác động tiêu cực của so sánh xã hội ⁹; hoặc những người vốn cô đơn bị thu hút vào thế giới trực tuyến nhưng lại không thành công trong việc xây dựng các kết nối ý nghĩa.²⁹
• Bối Cảnh Quan Trọng: Tác động của giao tiếp kỹ thuật số không đồng nhất. Nó phụ thuộc rất nhiều vào cách thức sử dụng (chủ động tương tác hay chỉ xem thụ động ³¹), đặc điểm cá nhân (ví dụ: tính cách, lòng tự trọng ³⁰), và bối cảnh cụ thể (ví dụ, trong đại dịch COVID-19, các công cụ trực tuyến đã giúp giảm bớt sự cô lập xã hội ²⁹). Khái niệm “vốn xã hội trực tuyến” (online social capital) cho thấy rằng việc xây dựng các mối quan hệ hỗ trợ, có ý nghĩa trên mạng thực sự có thể làm giảm cảm giác cô đơn.³⁴

D. Chiều Sâu Của Vấn Đề Kết Nối

Vấn đề cốt lõi không nằm ở bản thân công nghệ kết nối, mà ở sự không tương thích tiềm ẩn giữa loại hình tương tác mà các công cụ kỹ thuật số thường tạo điều kiện (ngắn gọn, không đồng bộ, thiếu các tín hiệu phi ngôn ngữ) và nhu cầu cơ bản của con người về sự kết nối sâu sắc, đồng bộ và đồng cảm.¹² Ngay cả khi có hàng trăm “bạn bè” trực tuyến, các tương tác này có thể không đủ để nuôi dưỡng cảm giác thuộc về và sự thân mật thực sự, dẫn đến nghịch lý cô đơn.¹²

Tuy nhiên, tác động lên các mối quan hệ và cảm giác cô đơn không phải là tất yếu. Nó phụ thuộc rất nhiều vào cách cá nhân sử dụng công nghệ (chủ động, có mục đích so với thụ động, lướt web ³¹) và lý do họ sử dụng (tìm kiếm kết nối chân thành so với trốn tránh thực tại ²⁹), cũng như các yếu tố tâm lý cá nhân.³⁰ Điều này bác bỏ quan điểm đơn giản rằng “Internet gây ra cô đơn”, thay vào đó chỉ ra một sự tương tác phức tạp giữa công nghệ, hành vi người dùng và các yếu tố tâm lý.

Khái niệm “vốn xã hội trực tuyến” ³⁴ cung cấp một lăng kính hữu ích. Việc xây dựng các mối quan hệ hỗ trợ, chân thành trên mạng có thể cải thiện sức khỏe tinh thần và giảm bớt cô đơn, đặc biệt khi các lựa chọn ngoại tuyến bị hạn chế.³⁴ Thách thức nằm ở việc nuôi dưỡng chất lượng thay vì chỉ chạy theo số lượng kết nối. Điều này chuyển trọng tâm từ bản thân phương tiện sang chất lượng của các mối quan hệ được hình thành thông qua phương tiện đó.

V. Gánh Nặng Tâm Lý: Căng Thẳng, Lo Âu và Kiệt Sức

A. Căng Thẳng và Lo Âu

• Quá Tải Thông Tin Là Tác Nhân Gây Stress: Mối liên hệ giữa tình trạng quá tải thông tin và sự gia tăng căng thẳng (stress), lo âu (anxiety) và cảm giác bực bội, khó chịu đã được ghi nhận rộng rãi.⁵ Gánh nặng nhận thức và cảm giác bị choáng ngợp là những biểu hiện phổ biến.¹⁷
• Áp Lực Từ Sự Khan Hiếm Thời Gian: Cảm giác thường trực về việc không có đủ thời gian (“nghèo thời gian” – time poverty ¹⁵) tạo ra sự cấp bách, áp lực, căng thẳng và lo âu.¹³ Áp lực thời gian thường đi kèm với các cảm xúc tiêu cực.¹⁵
• Lo Âu Liên Quan Đến Mạng Xã Hội: Lo âu cũng có thể bắt nguồn từ việc so sánh bản thân với người khác trên mạng xã hội ⁹, hội chứng sợ bỏ lỡ (FOMO – Fear of Missing Out) ⁹, bắt nạt trực tuyến (cyberbullying) ⁹, và áp lực duy trì hình ảnh cá nhân trực tuyến.²³ Tình trạng mệt mỏi do mạng xã hội (social media fatigue) cũng là một yếu tố góp phần.³⁵

B. Mệt Mỏi Quyết Định và Căng Thẳng Nhận Thức

Như đã đề cập, nhu cầu liên tục phải lọc thông tin và đưa ra lựa chọn trong một môi trường dư thừa góp phần đáng kể vào sự mệt mỏi về tinh thần.⁵ Gánh nặng nhận thức này tích tụ theo thời gian, làm suy giảm năng lượng tinh thần.

C. Kiệt Sức (Burnout) và Tình Trạng Mệt Mỏi Kéo Dài

Kiệt sức được định nghĩa là trạng thái cạn kiệt về cảm xúc, thể chất và tinh thần do căng thẳng quá mức và kéo dài.¹³ Tình trạng căng thẳng mãn tính phát sinh từ quá tải thông tin, áp lực thời gian và sự kết nối liên tục làm tăng nguy cơ dẫn đến kiệt sức.¹³

D. Các Tác Động Tâm Lý Khác

• Nghiện: Có nguy cơ phát triển hành vi nghiện Internet hoặc mạng xã hội, đặc trưng bởi việc sử dụng mang tính cưỡng chế và gây ảnh hưởng tiêu cực đến các khía cạnh khác của cuộc sống.⁹
• Rối Loạn Giấc Ngủ: Ánh sáng xanh từ màn hình và việc sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều, đặc biệt là trước khi đi ngủ, có thể cản trở chu kỳ ngủ-thức tự nhiên, dẫn đến giảm chất lượng giấc ngủ và mất ngủ.⁹
• Suy Giảm Sức Khỏe Tổng Thể: Nhìn chung, sự mất cân bằng giữa dư thừa và khan hiếm có thể tác động tiêu cực đến cảm giác hạnh phúc, sự hài lòng và sức khỏe tâm thần nói chung.⁹ Căng thẳng mãn tính còn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe thể chất.¹³

E. Bản Chất Đa Yếu Tố Của Gánh Nặng Tâm Lý

Những hậu quả tiêu cực về mặt tâm lý không xuất phát từ một nguyên nhân duy nhất. Thay vào đó, chúng là kết quả của sự hội tụ nhiều áp lực khác nhau: căng thẳng nhận thức (do quá tải thông tin), áp lực thời gian (do cảm giác khan hiếm), và các yêu cầu về cảm xúc-xã hội (so sánh trực tuyến, FOMO, duy trì kết nối).⁵ Gánh nặng tâm lý là hệ quả cộng hưởng của nhiều yếu tố gây stress đặc trưng cho môi trường dư thừa/khan hiếm hiện đại.

Một vòng lặp tiêu cực cũng có thể hình thành. Căng thẳng do quá tải và khan hiếm có thể dẫn đến các cơ chế đối phó (ví dụ: sử dụng mạng xã hội quá mức để giải tỏa căng thẳng hoặc tìm kiếm kết nối) nhưng những cơ chế này lại có thể làm trầm trọng thêm vấn đề ban đầu (ví dụ: dẫn đến quá tải hơn, mệt mỏi hơn, hoặc cảm giác tự ti hơn).²⁹ Điều này tạo ra một chu kỳ căng thẳng khó thoát ra.

Tuy nhiên, có một khía cạnh tinh tế cần lưu ý. Mặc dù thường gây căng thẳng, một cảm giác khan hiếm thời gian được quản lý có thể, một cách nghịch lý, lại giúp tăng cường sự tập trung, năng suất, sáng tạo và động lực bằng cách buộc chúng ta phải ưu tiên và chống lại sự trì hoãn (định luật Parkinson).²⁷ Điều quan trọng là phải duy trì sự cân bằng và kiểm soát, biến áp lực thời gian thành động lực tích cực thay vì để nó trở thành gánh nặng áp đảo.

VI. Điều Hướng Nghịch Lý: Chiến Lược Cho Cá Nhân và Xã Hội

Đối mặt với nghịch lý của sự dư thừa và khan hiếm đòi hỏi những chiến lược ứng phó ở cả cấp độ cá nhân và tập thể.

A. Chiến Lược Cá Nhân

• Quản Lý Thời Gian và Ưu Tiên Hóa: Chấp nhận giới hạn của bản thân và thực tế rằng không thể làm mọi thứ.¹⁶ Hiểu rõ thời gian thực có sẵn thông qua các kỹ thuật như chặn thời gian (time blocking).¹⁶ Xác định và ưu tiên các nhiệm vụ quan trọng nhất (Most Important Tasks – MITs).²⁷ Tập trung vào mục tiêu dài hạn thay vì chỉ phản ứng với sự cấp bách tức thời.¹³ Cân nhắc việc “mua thời gian” bằng cách thuê ngoài các công việc không cốt lõi.¹⁴
• Quản Lý Sự Chú Ý và Công Việc Chuyên Sâu (Deep Work): Rèn luyện khả năng tập trung, học cách bỏ qua những điều không quan trọng.²⁶ Giảm thiểu sự phân tâm từ môi trường xung quanh và các thiết bị kỹ thuật số.²⁷ Dành riêng những khoảng thời gian không bị gián đoạn cho công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ (“deep work”).
• Quản Lý Thông Tin: Phát triển kỹ năng lọc và đánh giá thông tin.⁷ Đặt ra giới hạn cho việc tiêu thụ thông tin.¹⁷ Tổ chức thông tin kỹ thuật số một cách khoa học.²⁵ Kiểm chứng tính xác thực của thông tin trước khi tiếp nhận hoặc chia sẻ.³ Áp dụng các kỹ thuật xử lý thông tin hiệu quả như chia nhỏ thông tin (chunking), lặp lại ngắt quãng, sử dụng hình ảnh và ghi chú.¹⁹
• Sức Khỏe Kỹ Thuật Số và Cai Nghiện Kỹ Thuật Số (Digital Detox): Đặt giới hạn về thời gian sử dụng màn hình và mạng xã hội.⁹ Nghỉ giải lao thường xuyên khỏi các thiết bị kỹ thuật số.¹⁷ Thực hiện các giai đoạn “cai nghiện kỹ thuật số” định kỳ. Quản lý thông báo một cách chủ động.²¹ Nhận thức về cách các thuật toán nền tảng hoạt động để thu hút sự chú ý.²³
• Chánh Niệm (Mindfulness) và Sức Khỏe Tinh Thần: Thực hành chánh niệm để quản lý căng thẳng, cải thiện sự tập trung và nhận thức về trạng thái hiện tại. Ưu tiên chăm sóc bản thân (ngủ đủ giấc, tập thể dục, thư giãn).¹³ Quản lý kỳ vọng của bản thân và người khác một cách thực tế.¹⁶
• Nuôi Dưỡng Kết Nối Chất Lượng: Ưu tiên các tương tác trực tiếp, mặt đối mặt.¹⁰ Chủ động vun đắp các mối quan hệ có ý nghĩa ngoài đời thực. Sử dụng các công cụ kỹ thuật số một cách có chủ đích để bổ sung và củng cố, thay vì thay thế, các kết nối thực.²⁹

B. Chiến Lược Xã Hội và Tổ Chức

• Văn Hóa Nơi Làm Việc: Thúc đẩy khối lượng công việc thực tế và bền vững.¹⁶ Không khuyến khích “văn hóa hối hả” (hustle culture) coi sự bận rộn đồng nghĩa với năng suất.¹⁶ Thiết kế quy trình làm việc nhằm giảm thiểu sự gián đoạn và tình trạng quá tải thông tin.²⁰
• Thiết Kế Công Nghệ: Hướng tới việc tạo ra các công nghệ ít xâm phạm hơn, tôn trọng sự tập trung của người dùng (“công nghệ nhân văn” – humane tech).²³ Thiết kế giao diện người dùng hỗ trợ sự tập trung thay vì liên tục đòi hỏi sự chú ý.¹⁸ Khai thác tiềm năng của trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ quản lý thông tin.²⁵ Chuyển đổi mô hình từ dựa trên sự chú ý (attention-based) sang dựa trên ý định (intention-based) của người dùng.⁶
• Giáo Dục và Nâng Cao Nhận Thức: Trang bị cho công dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, các kỹ năng về thông tin (information literacy), bao gồm khả năng tìm kiếm, đánh giá và sử dụng thông tin một cách hiệu quả và có đạo đức.⁷ Giáo dục về sức khỏe kỹ thuật số và các thực hành sử dụng công nghệ lành mạnh.³
• Quy Định và Chính Sách: Thảo luận và ban hành các quy định về quyền riêng tư dữ liệu.⁶ Xem xét việc điều chỉnh các khía cạnh của nền kinh tế chú ý gây tổn hại cho xã hội, chẳng hạn như việc các thuật toán khuếch đại nội dung sai lệch hoặc độc hại.¹⁸

Bảng Tổng Hợp Thách Thức và Chiến Lược

Bảng dưới đây tóm tắt các thách thức chính và các chiến lược ứng phó tương ứng ở cấp độ cá nhân và hệ thống:

Thách Thức	Mô Tả	Chiến Lược Cá Nhân	Chiến Lược Xã Hội/Tổ Chức	Nguồn Tham Khảo Liên Quan
Quá Tải Thông Tin	Vượt quá khả năng nhận thức do khối lượng/độ phức tạp thông tin quá lớn	Lọc thông tin 7, Đặt giới hạn 17, Tổ chức 25, Kỹ thuật xử lý (Chia nhỏ,…) 19, Chánh niệm	Thiết kế công việc 20, Thiết kế công nghệ (Ít xâm phạm hơn) 18, Giáo dục kỹ năng thông tin 3	3
Khan Hiếm Thời Gian (Cảm Nhận)	Cảm giác liên tục vội vã, bị áp đảo bởi yêu cầu so với thời gian có sẵn	Chấp nhận giới hạn 16, Ưu tiên 16, Chặn thời gian 16, Mua thời gian 14, Quản lý kỳ vọng 16	Khối lượng công việc thực tế 16, Văn hóa làm việc lành mạnh (Chống “hối hả”) 16	13
Phân Mảnh Chú Ý	Không thể duy trì sự tập trung do bị phân tâm/gián đoạn liên tục	Thực hành Deep Work, Giảm thiểu phân tâm 27, Digital Detox 9, Quản lý thông báo 21, Chánh niệm	Thiết kế công việc (Giảm gián đoạn) 20, Thiết kế công nghệ (Hỗ trợ tập trung) 18	5
Kết Nối Bề Mặt	Sự dư thừa các mối quan hệ yếu trực tuyến thay thế các mối quan hệ sâu sắc	Ưu tiên gặp mặt trực tiếp 10, Sử dụng kỹ thuật số có chủ đích 29, Nuôi dưỡng quan hệ chất lượng, Đặt ranh giới kỹ thuật số 9	Thúc đẩy tham gia cộng đồng (ngoại tuyến), Thiết kế nền tảng cho tương tác sâu hơn (?)	9
Căng Thẳng Tâm Lý	Stress, lo âu, FOMO, mệt mỏi quyết định, kiệt sức từ các áp lực tổng hợp	Chánh niệm, Chăm sóc bản thân 13, Quản lý kỳ vọng 16, Thực hành sức khỏe kỹ thuật số 9, Tìm kiếm hỗ trợ, Áp dụng các chiến lược khác	Hỗ trợ sức khỏe tâm thần tại nơi làm việc, Văn hóa làm việc lành mạnh 16, Thiết kế công nghệ có trách nhiệm 6	5

C. Sự Cần Thiết Của Cách Tiếp Cận Kép

Việc giải quyết nghịch lý này đòi hỏi nỗ lực ở cả hai phương diện: hành động cá nhân và thay đổi hệ thống. Mặc dù các chiến lược cá nhân như kỷ luật tự giác, thực hành chánh niệm và áp dụng các kỹ thuật quản lý là rất quan trọng, nhưng chúng có thể không đủ nếu môi trường xung quanh vẫn tiếp tục được thiết kế để gây quá tải hoặc phân tâm.⁶ Các yếu tố mang tính hệ thống như mô hình kinh doanh của nền kinh tế chú ý, văn hóa làm việc đòi hỏi sự hiện diện liên tục, và thiết kế công nghệ ưu tiên sự tham gia hơn là sức khỏe người dùng cũng cần được xem xét và điều chỉnh. Do đó, một cách tiếp cận kép, kết hợp giữa việc nâng cao năng lực cá nhân và cải cách các cấu trúc xã hội, tổ chức và công nghệ, là cần thiết để tạo ra sự thay đổi bền vững.

Một số chiến lược cá nhân, như việc giới hạn tiếp nhận thông tin, lên lịch trình cho thời gian tập trung, hay thực hiện digital detox, thực chất là những nỗ lực “mô phỏng sự khan hiếm”.³⁶ Bằng cách chủ động đặt ra các giới hạn đối với sự dư thừa của thông tin và kích thích, con người cố gắng tạo ra một môi trường nhân tạo có kiểm soát hơn, nơi sự chú ý và thời gian có thể được phân bổ một cách hiệu quả hơn. Điều này gợi ý rằng, ở một mức độ nào đó, việc tái tạo lại các điều kiện tương tự như sự khan hiếm mà hệ thống sinh học và tâm lý của con người đã tiến hóa để thích nghi, có thể là một phương pháp hữu hiệu để đối phó với những thách thức của sự dư thừa hiện đại.¹⁶

VII. Góc Nhìn Phản Biện và Các Khía Cạnh Tinh Tế

A. Nhìn Nhận Các Lợi Ích Không Thể Phủ Nhận

Mặc dù báo cáo tập trung vào các thách thức, điều quan trọng là phải thừa nhận những lợi ích to lớn mà thời đại thông tin và kết nối mang lại.

• Tiếp Cận Tri Thức Vô Song: Sự dư thừa thông tin đồng nghĩa với khả năng tiếp cận kiến thức, tài liệu nghiên cứu, các khóa học trực tuyến và góc nhìn đa dạng từ khắp nơi trên thế giới một cách dễ dàng chưa từng có.³ Điều này mở ra cơ hội học tập suốt đời và nâng cao hiểu biết cho hàng tỷ người.
• Trao Quyền và Cơ Hội: Các nền tảng kỹ thuật số cung cấp không gian cho sự sáng tạo, khởi nghiệp, xây dựng cộng đồng dựa trên sở thích chung, và tham gia vào các hoạt động xã hội, chính trị.³ Nhiều cá nhân đã tận dụng được cơ hội này để phát triển bản thân và tạo dựng sự nghiệp.
• Kết Nối Tăng Cường: Công nghệ số giúp duy trì các mối quan hệ cá nhân bất chấp khoảng cách địa lý và tạo điều kiện hình thành các mạng lưới hỗ trợ trực tuyến cho những người có hoàn cảnh hoặc mối quan tâm tương tự.¹¹

B. Đặt Câu Hỏi Về Mô Hình

• Tính Đơn Giản Hóa Của Mô Hình “Dư Thừa vs. Khan Hiếm”: Liệu mô hình đối lập này có nắm bắt được toàn bộ sự phức tạp của thực tế? Trong một số trường hợp, sự dư thừa tài nguyên (ví dụ: có sẵn mọi tài liệu nghiên cứu cần thiết) có thể lại tăng cường khả năng tập trung và hiệu quả. Tương tự, các công cụ kỹ thuật số hoàn toàn có thể thúc đẩy các kết nối sâu sắc và ý nghĩa trong những bối cảnh nhất định, ví dụ như các cộng đồng trực tuyến hỗ trợ lẫn nhau hoặc trong giai đoạn giãn cách xã hội.³⁴
• Sự Phụ Thuộc Vào Bối Cảnh: Cần nhấn mạnh lại rằng tác động của sự dư thừa và khan hiếm không phải là đồng nhất. Chúng phụ thuộc rất nhiều vào bối cảnh cụ thể, bao gồm đặc điểm cá nhân, loại công nghệ được sử dụng, cách thức và mục đích sử dụng, cũng như môi trường văn hóa-xã hội.³⁰
• Chất Lượng Thông Tin: Vấn đề không chỉ nằm ở số lượng thông tin mà còn ở chất lượng của nó. Biển thông tin mênh mông chứa đựng cả những thông tin sai lệch, tin giả và nội dung chất lượng thấp.³ Do đó, kỹ năng lọc và đánh giá chất lượng thông tin cũng quan trọng không kém việc quản lý số lượng.

C. Nhận Thức Về Tính Nghịch Lý và Vai Trò Của Năng Lực Cá Nhân

Trải nghiệm sống trong thời đại hiện đại thực sự mang tính nghịch lý, không hoàn toàn tiêu cực. Chính những công cụ và sự dư thừa gây ra quá tải và phân tâm cũng đồng thời mang lại những lợi ích và cơ hội chưa từng có.³ Thách thức nằm ở việc học cách tối đa hóa lợi ích trong khi giảm thiểu tác hại, điều hướng một cách khéo léo giữa hai mặt của cùng một đồng xu.

Mức độ mà một cá nhân trải nghiệm các khía cạnh tiêu cực so với tích cực phụ thuộc đáng kể vào năng lực của chính họ. Khả năng đánh giá thông tin một cách phê bình, quản lý sự chú ý của bản thân, sử dụng công cụ một cách có chủ đích và thiết lập các ranh giới lành mạnh (nói cách khác là trình độ thông tin và kỹ năng số) đóng vai trò trung gian quan trọng.³ Mặc dù môi trường đặt ra nhiều thách thức, năng lực và sự chủ động của cá nhân có thể định hình đáng kể kết quả trải nghiệm của họ.

VIII. Kết Luận: Giành Lại Thời Gian và Sự Chú Ý Trong Thời Đại Dư Thừa

Báo cáo này đã phân tích nghịch lý trung tâm của thời đại hiện đại: sự tồn tại song song của tình trạng dư thừa thông tin, tài nguyên, lựa chọn và sự khan hiếm về thời gian, sự chú ý và kết nối sâu sắc. Phân tích cho thấy sự mất cân bằng này, được thúc đẩy bởi các lực lượng công nghệ và kinh tế tương tác với những giới hạn cố hữu của con người, gây ra những tác động tiêu cực đáng kể đến chức năng nhận thức, năng suất lao động, chất lượng các mối quan hệ xã hội và sức khỏe tâm lý.

Thách thức cơ bản nằm ở sự căng thẳng không ngừng giữa những đòi hỏi dường như vô hạn từ thế giới bên ngoài và các nguồn lực hữu hạn bên trong mỗi cá nhân – đặc biệt là thời gian và sự chú ý. Nền kinh tế chú ý, với các cơ chế được thiết kế để thu hút và giữ chân người dùng, càng làm trầm trọng thêm cuộc cạnh tranh giành giật nguồn tài nguyên nhận thức quý giá này.

Việc điều hướng thành công kỷ nguyên này đòi hỏi một sự chuyển đổi sang cách tiếp cận có ý thức và chủ đích hơn. Nó yêu cầu mỗi cá nhân phải nỗ lực phát triển các kỹ năng và thói quen mới để quản lý sự chú ý, thời gian, dòng chảy thông tin và việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số một cách hiệu quả. Quan trọng hơn cả là việc giành lại quyền tự quyết và chủ động định hướng sự chú ý của bản thân, thay vì để nó bị cuốn đi bởi các hệ thống được thiết kế để thao túng.⁶

Cuối cùng, mục tiêu không phải là từ bỏ hoàn toàn những lợi ích mà công nghệ và sự kết nối mang lại, mà là tìm kiếm một sự cân bằng bền vững. Đó là sự cân bằng giữa việc tận dụng các công cụ mạnh mẽ của thời đại kỹ thuật số để học hỏi, sáng tạo và kết nối, đồng thời bảo vệ những nhu cầu thiết yếu của con người về sự tập trung sâu, các mối quan hệ ý nghĩa và trạng thái tinh thần lành mạnh. Đây là một thách thức liên tục, đòi hỏi nỗ lực không ngừng của cả cá nhân và tập thể để định hình một tương lai nơi công nghệ phục vụ sự phát triển toàn diện của con người, thay vì trở thành một nguồn gây quá tải và kiệt quệ.

Works cited

1. Thời đại Thông tin – Wikipedia tiếng Việt, accessed May 2, 2025, https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_Th%C3%B4ng_tin
2. VỀ KHÁI NIỆM THÔNG TIN VÀ CÁC THUỘC TÍNH LÀM NÊN GIÁ TRỊ CỦA THÔNG TIN – Thư viện Trường Đại học Văn hoá Hà Nội, accessed May 2, 2025, http://huc.dspace.vn/bitstream/DHVH/3490/1/VeKNiemTTin%20v%C3%A0%20CacThuocTinhLamNenGTriCuaTT_BaiBao_%20%281%29.pdf
3. Information Abundance and Its Implications for Education, accessed May 2, 2025, https://usergeneratededucation.wordpress.com/2012/12/09/information-abundance-implications-for-education/
4. Thời đại 5.0 là gì? Tầm ảnh hưởng của 5.0 – Algorithmics, accessed May 2, 2025, https://algo.edu.vn/tong-hop-vi/thoi-dai-5-0-la-gi/
5. Information overload | EBSCO Research Starters, accessed May 2, 2025, https://www.ebsco.com/research-starters/library-and-information-science/information-overload
6. ATTENTION ECONOMY – the United Nations, accessed May 2, 2025, https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/attention_economy_feb.pdf
7. INFORMATION OVERLOAD AND RESEARCH PRODUCTIVITY OF LIBRARIANS AT UNIVERSITY OF ILORIN LIBRARY – DigitalCommons@UNL, accessed May 2, 2025, https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=13427&context=libphilprac
8. Khái niệm, nội hàm kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, accessed May 2, 2025, https://special.nhandan.vn/khai-niem-noi-ham-ky-nguyen-moi-ky-nguyen-vuon-minh/index.html
9. Ảnh hưởng của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần – Dai-ichi Life Việt Nam, accessed May 2, 2025, https://kh.dai-ichi-life.com.vn/song-vui-khoe/bi-quyet/thoi-quen-song-khoe/suc-khoe-tinh-than/anh-huong-cua-mang-xa-hoi-den-suc-khoe-tinh-than
10. Tác hại của mạng xã hội và cách hạn chế ảnh hưởng tiêu cực, accessed May 2, 2025, https://yootek.vn/tac-hai-cua-mang-xa-hoi/
11. Mạng xã hội: Tác động tích cực và tiêu cực đến cuộc sống của giới trẻ – ThuVienNhaDat.vn, accessed May 2, 2025, https://thuviennhadat.vn/phap-luat-doi-song/mang-xa-hoi-tac-dong-tich-cuc-va-tieu-cuc-den-cuoc-song-cua-gioi-tre-557315.html
12. Social Isolation in the Digital Age: Paradox or Reality? – Continental Hospitals, accessed May 2, 2025, https://continentalhospitals.com/blog/social-isolation-in-the-digital-age-paradox-or-reality/
13. Time Awareness: Time Scarcity Mindset: The Time Scarcity Mindset: How It Affects Our Choices – FasterCapital, accessed May 2, 2025, https://fastercapital.com/content/Time-Awareness–Time-Scarcity-Mindset—The-Time-Scarcity-Mindset–How-It-Affects-Our-Choices.html
14. Time Scarcity vs. Time Affluence – Birch Street Financial Advisors, accessed May 2, 2025, https://birchstreetadvisors.com/blog/time-scarcity-vs-time-affluence
15. Scarcity makes people short‐sighted? Evidence from intertemporal decision‐making – PMC, accessed May 2, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11169749/
16. Time Scarcity: 7 Steps to Change Your Mindset – Reclaim.ai, accessed May 2, 2025, https://reclaim.ai/blog/time-scarcity
17. Information Overload: An abundance that’s depriving – Nowigence Inc., accessed May 2, 2025, https://www.nowigence.com/information-overload-an-abundance-thats-depriving/
18. Attention economy – Wikipedia, accessed May 2, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Attention_economy
19. Giải pháp cho vấn đề quá tải thông tin trong Listening do sự hạn chế của Working Memory, accessed May 2, 2025, https://zim.vn/giai-phap-cho-van-de-qua-tai-thong-tin-trong-listening-do-su-han-che-cua-working-memory
20. Dealing with information overload: a comprehensive review – Frontiers, accessed May 2, 2025, https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2023.1122200/full
21. What Is the Attention Economy? – Coursera, accessed May 2, 2025, https://www.coursera.org/articles/attention-economy
22. The Attention Economy and Social Media: A Marketers’ Guide With 10 Strategies, accessed May 2, 2025, https://www.viralnation.com/resources/blog/attention-economy
23. The Attention Economy – Center for Humane Technology, accessed May 2, 2025, https://www.humanetech.com/youth/the-attention-economy
24. Tình trạng quá tải thông tin trong quản lý | nhaquanlytuonglai.wordpress.com, accessed May 2, 2025, https://nhaquanlytuonglai.wordpress.com/2013/06/01/qua-tai-thong-tin/
25. The productivity Box: How Information Overload Is Killing Your Productivity – 4PSA Blog, accessed May 2, 2025, https://blog.4psa.com/the-productivity-box-how-information-overload-is-killing-your-productivity/
26. Quote by Austin Kleon: “In this age of information abundance and overlo…” – Goodreads, accessed May 2, 2025, https://www.goodreads.com/quotes/10929162-in-this-age-of-information-abundance-and-overload-those-who
27. How Temporal Scarcity Can Improve Your Life – Psychology Today, accessed May 2, 2025, https://www.psychologytoday.com/us/blog/4000-mondays/202408/how-temporal-scarcity-can-improve-your-life
28. Dealing with information overload: a comprehensive review – PMC, accessed May 2, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10322198/
29. The Internet and Loneliness | Journal of Ethics | American Medical Association, accessed May 2, 2025, https://journalofethics.ama-assn.org/article/internet-and-loneliness/2023-11
30. Full article: Belonging and loneliness in cyberspace: impacts of social media on adolescents’ well-being – Taylor & Francis Online, accessed May 2, 2025, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00049530.2021.1898914
31. Digital Communication Effects on Loneliness and Life Satisfaction, accessed May 2, 2025, https://oxfordre.com/communication/display/10.1093/acrefore/9780190228613.001.0001/acrefore-9780190228613-e-1129
32. Những tác hại của mạng xã hội mà bạn cần phải biết – Didongviet.vn, accessed May 2, 2025, https://didongviet.vn/dchannel/tac-hai-cua-mang-xa-hoi/
33. Trình bày ý kiến của em về vấn đề lợi ích và tác hại của mạng xã hội lớp 7 | Văn mẫu 7 – Kết nối tri thức – Loigiaihay.com, accessed May 2, 2025, https://loigiaihay.com/trinh-bay-y-kien-cua-em-ve-van-de-loi-ich-va-tac-hai-cua-mang-xa-hoi-lop-7-a161417.html
34. Investigating the interplay of loneliness, computer-mediated communication, online social capital, and well-being: insights from a COVID-19 lockdown study – Frontiers, accessed May 2, 2025, https://www.frontiersin.org/journals/digital-health/articles/10.3389/fdgth.2024.1289451/full
35. Mechanism study of social media overload on health self-efficacy and anxiety – PMC, accessed May 2, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10757012/

Human regulatory systems in the age of abundance: A predictive processing perspective, accessed May 2, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40022426/